Sức khỏe Nguyên nhân tăng acid uric máu

[MasterMaster là thành viên đã được xác minh.]

Acid uric máu tăng (còn gọi là tăng acid uric máu) là tình trạng nồng độ acid uric trong máu cao hơn mức bình thường. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo cho nhiều vấn đề sức khỏe, đặc biệt là bệnh gout và các bệnh lý về thận. Các nguyên nhân chính làm acid uric máu tăng có thể chia thành hai nhóm lớn: tăng sản xuất acid uric hoặc giảm bài tiết acid uric, cùng với các yếu tố nguy cơ khác.

Dưới đây là các nguyên nhân cụ thể:

I. Tăng sản xuất acid uric:

1. Chế độ ăn uống:
   
   • Thực phẩm giàu purin: Purin là một hợp chất hữu cơ có trong nhiều loại thực phẩm. Khi cơ thể chuyển hóa purin sẽ tạo ra acid uric. Các thực phẩm giàu purin bao gồm:
     
     • Thịt đỏ (thịt bò, thịt dê, thịt cừu).
     • Nội tạng động vật (gan, thận, tim, óc...).
     • Hải sản (đặc biệt là cá hồi, cá mòi, tôm, cua, hàu, cá cơm...).
     • Đồ uống có đường (nước ngọt, nước ép trái cây đóng chai...).
   • Rượu bia: Đặc biệt là bia, làm tăng sản xuất acid uric và giảm bài tiết acid uric qua thận.
   • Ăn kiêng quá mức hoặc nhịn đói: Khiến cơ thể phân hủy các mô để lấy năng lượng, dẫn đến tăng sản xuất purin.
2. Các bệnh lý gây tăng chuyển hóa tế bào:
   
   • Bệnh gout: Bản thân bệnh gout là hệ quả của tăng acid uric máu, nhưng các đợt gout cấp cũng có thể làm tăng acid uric do quá trình viêm.
   • Các bệnh ung thư: Đặc biệt là các bệnh ung thư có tốc độ phân chia tế bào nhanh như ung thư máu (bệnh bạch cầu cấp), u lympho, hoặc ung thư di căn.
   • Hóa trị, xạ trị: Các phương pháp điều trị ung thư này phá hủy một lượng lớn tế bào ung thư, giải phóng purin vào máu và làm tăng acid uric.
   • Thiếu máu tan máu: Như sốt rét, thiếu men G6PD, khiến hồng cầu bị phá vỡ nhanh chóng, giải phóng purin.
   • Vảy nến nặng: Tăng sản xuất tế bào da cũng có thể dẫn đến tăng acid uric.
3. Yếu tố di truyền: Một số người có khuynh hướng di truyền tăng sản xuất acid uric do các rối loạn chuyển hóa enzym.

II. Giảm bài tiết acid uric:

Khoảng 2/3 lượng acid uric trong cơ thể được đào thải qua thận và 1/3 qua đường tiêu hóa. Khi quá trình này bị ảnh hưởng, acid uric sẽ tích tụ trong máu.

1. Suy thận: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây giảm bài tiết acid uric. Khi chức năng lọc của thận suy giảm, khả năng loại bỏ acid uric ra khỏi cơ thể cũng giảm đáng kể.
2. Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc có thể làm giảm khả năng thải trừ acid uric của thận, bao gồm:
   
   • Thuốc lợi tiểu: Đặc biệt là lợi tiểu thiazide (hydrochlorothiazide) và lợi tiểu quai (furosemide).
   • Aspirin liều thấp.
   • Một số thuốc điều trị bệnh lao (như Ethambutol, Pyrazinamid).
   • Thuốc ức chế miễn dịch (ví dụ Cyclosporin).
   • Corticoid (khi sử dụng kéo dài).
3. Mắc các bệnh lý khác:
   
   • Suy tim sung huyết: Làm giảm lưu lượng máu đến thận, ảnh hưởng đến chức năng lọc.
   • Huyết áp cao.
   • Bệnh tiểu đường.
   • Suy giáp.
   • Nhiễm toan.
   • Ngộ độc chì.
   • Tiền sản giật và nhiễm độc thai nghén.

III. Các yếu tố nguy cơ khác:

• Thừa cân, béo phì: Tăng acid uric thường đi kèm với hội chứng chuyển hóa, trong đó có béo phì.
• Ít vận động: Lối sống ít vận động góp phần vào tăng nguy cơ béo phì và rối loạn chuyển hóa.
• Mất nước: Uống không đủ nước hoặc nhịn tiểu khiến thận không thể đào thải acid uric hiệu quả.
• Hoạt động thể chất quá mức: Tập luyện cường độ cao trong thời gian dài có thể làm tăng sản xuất acid uric tạm thời.
• Tuổi tác và giới tính: Nam giới và người cao tuổi thường có nồng độ acid uric cao hơn.

Khi acid uric máu tăng cao liên tục mà không được kiểm soát có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như bệnh gout, sỏi thận, và tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, huyết áp cao.